City Logistics 

Τα εμπόδια και οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο «τελευταίος δρομέας» της εφοδιαστικής αλυσίδας για να κερδηθεί το μεγάλο στοίχημα της πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης

Οι αστικές διανομές εμπορευμάτων, καλύπτοντας το «τελευταίο μίλι» -όπως λέγεται συχνά- στη μεταφορά προϊόντω από τον προμηθευτή στο σημείο λιανικής ή πολλές φορές απ’ ευθείας στον ίδιο τον καταναλωτή, ενισχύονται τα τελευταία χρόνια με τη ραγδαία ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, τον εμπλουτισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών και αγαθών από τις επιχειρήσεις και τις απαιτήσεις του σύγχρονου καταναλωτή, που υποφέρει από έλλειψη χρόνου. Η ανάπτυξη, όμως, αυτή, πέρα από τις θετικές επιδράσεις που έχει για τον κλάδο και την απασχόληση, συνοδεύεται και από παράπλευρες απώλειες.

Ο λόγος για τις σημαντικές επιπτώσεις σε οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο. Ακόμα και στην Ελλάδα, όπου τα αστικά κέντρα απέχουν μακράν των μεγαλουπόλεων και των μητροπολιτικών κέντρων άλλων χωρών, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η όχληση αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας, ταλαιπωρώντας τους κατοίκους τους. Έτσι, τα city logistics καλούνται να λύσουν μια δύσκολη εξίσωση: να καλύψουν τον διαρκώς αυξανόμενο όγκο των διακινούμενων εμπορευμάτων, ικανοποιώντας την ίδια στιγμή την απαίτηση και ανάγκη των πολιτών, οι οποίοι ευαισθητοποιούνται όλο και περισσότερο σε θέματα περιβάλλοντος, για πιο φιλικές και βιώσιμες πόλεις.

Τους τρόπους επίτευξης του διπλού αυτού στόχου, τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο συγκεκριμένος κλάδος και τις προοπτικές του αναλύει ο Δρ Βασίλης Ζεϊμπέκης, Διευθύνων Σύμβουλος της OPTILOG Advisory Services και Αντιπρόεδρος Λειτουργιών της Ελληνικής Εταιρείας Logistics (ΕΕL), με σημαντικό ερευνητικό έργο σε θέματα που αφορούν τη διαχείριση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, με έμφαση στις βιώσιμες/πράσινες μεταφορές. Μας ξεναγεί στον τρόπο ανάπτυξής τους σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, παρουσιάζοντας συγκεκριμένα παραδείγματα στρατηγικών και εφαρμοσμένων λύσεων, οι οποίες υποστηρίζουν την έννοια της αειφόρου ανάπτυξης. Μάλιστα, ως επικεφαλής της ομάδας Εργασίας για τις Αστικές Εμπορευματικές Μεταφορές, που αποτελεί γνωμοδοτικό όργανο του Εθνικού Συμβουλίου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Εφοδιαστικής, εξηγεί ποιες λύσεις και υπό ποιες προϋποθέσεις ενδείκνυνται για την Ελλάδα και ποια βήματα έχουν γίνει μέχρι σήμερα προς την κατεύθυνση της αειφόρας αστικής μεταφοράς.

«Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου, καθώς και η υιοθέτηση της πρακτικής omni-channel distribution, έχει αυξήσει δραστικά τον αριθμό των οχημάτων που κινούνται μέσα στην πόλη. Προφανώς αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο σε οικονομικό όσο και σε περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο≫, επισημαίνει ο Δρ Ζεϊμπέκης, καταδεικνύοντας την ανάγκη ανεύρεσης λύσεων. Ήδη, κάποιοι με γρήγορα αντανακλαστικά και διορατικότητα, κυρίως σε πόλεις του εξωτερικού, όπου το πρόβλημα λόγω δομής και μεγέθους του αστικού ιστού είναι μεγαλύτερο, ανέλαβαν σχετικές πρωτοβουλίες. Βήματα, όμως, έστω και δειλά, γίνονται και στην Ελλάδα. «Ήδη αρκετές πόλεις, αλλά και εταιρείες διανομής/συλλογής εμπορευμάτων έχουν αντιληφθεί τις αρνητικές συνέπειες που συνοδεύουν τις αστικές διανομές και έχουν προχωρήσει σε στρατηγικές και βέλτιστες πρακτικές που υποστηρίζουν την έννοια της αειφόρας αστικής μεταφοράς (sustainable urban transport/city logistics)», σημειώνει ο Δρ Ζεϊμπέκης.

Στις πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία για τη βελτίωση των αστικών εμπορευματικών μεταφορών με έμφαση στην αειφορία, περιλαμβάνεται, όπως επισημαίνει, η χρήση ηλεκτρικών/υβριδικών οχημάτων, η ανάπτυξη συνεργατικών εμπορευματικών διανομών ενσωματώνοντας φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές, η δημιουργία Αστικών Κέντρων Ενοποίησης Εμπορευμάτων (ΑΚΕΕ), καθώς και συνδυασμοί τους. Μάλιστα, τα οφέλη από τέτοιου είδους δράσεις και έργα είναι απτά και άμεσα, τονίζει, τόσο για τις ίδιες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Εφοδιαστικής Αλυσίδας όσο και για το κοινωνικό σύνολο. Πιο συγκεκριμένα, εξηγεί, τα οφέλη από τέτοιες ενέργειες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις ομάδες:

• Οικονομικά: Η χρήση κοινού στόλου οχημάτων (transport pooling) από τις εταιρείες διανομής/συλλογής εμπορευμάτων, καθώς και η βέλτιστη δρομολόγηση, μπορούν να οδηγήσουν στη μείωση των οχημάτων που χρησιμοποιούνται, στη μείωση των χιλιομετρικών αποστάσεων, καθώς και στη μείωση των «άδειων χιλιομέτρων» (empty running miles) κυρίως κατά την επιστροφή των οχημάτων στο αμαξοστάσιο (depot).
• Περιβαλλοντικά: Η μείωση των χιλιομετρικών αποστάσεων, η χρήση ηλεκτρικών/υβριδικών οχημάτων, η χρήση δικύκλων/τρίκυκλων, καθώς και η ύπαρξη περιορισμών για τη διανομή των εμπορευμάτων στο κέντρο μιας πόλης μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και στη μείωση της ηχορύπανσης.
• Κοινωνικά: Η εφαρμογή των παραπάνω κανόνων και στρατηγικών μπορεί να μειώσει την κυκλοφοριακή όχληση, να μειώσει τα ατυχήματα που προκαλούνται από φορτηγά οχήματα, καθώς επίσης και να συντελέσει στη δημιουργία πιο φιλικών προς τους κατοίκους τους πόλεων.

Ο ρόλος της πολιτείας

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει μια σειρά από πρακτικές που εφαρμόζονται για τη βελτίωση των αστικών εμπορευματικών μεταφορών (city logistics) με έμφαση στην αειφορία, επισημαίνει ο Δρ Ζεϊμπέκης, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν οδηγό και για την ελληνική πραγματικότητα. Ωστόσο, τονίζει, κλειδί για την επιτυχία του εγχειρήματος για αειφόρες αστικές εμπορευματικές μεταφορές είναι η σοβαρή και υπεύθυνη εμπλοκή της πολιτείας, με τον σχεδιασμό κατ’ αρχάς ολοκληρωμένης στρατηγικής με καθορισμένους στόχους, χρονοδιαγράμματα και κίνητρα για την υλοποίηση. Θα πρέπει να στηρίζεται σε κανονισμούς και να είναι προϊόν εμπεριστατωμένης μελέτης, με βάση τις ιδιαιτερότητες και τη δομή του κάθε αστικού κέντρου, εξηγεί, ενώ προσθέτει ότι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την επιτυχία της όποιας προσπάθειας είναι και η στήριξή της από την τοπική κοινωνία και τον επιχειρηματικό κόσμο.

Ιδιαίτερα εάν επιλεγεί, για παράδειγμα, η δημιουργία ενός ΑΚΕΕ, η κρατική παρουσία πρέπει να είναι έντονη και κατά το στάδιο της υλοποίηση της λύσης (χρηματοδότηση, παραχώρηση χώρου εγκατάστασης του ΑΚΕΕ και φυσικά ορισμός του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας). Πολλές από τις επιτυχημένες πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί στο εξωτερικό, τονίζει ο Δρ Ζεϊμπέκης, δεν θα ήταν βιώσιμες χωρίς την κρατική στήριξη, τουλάχιστον κατά την πρώτη φάση της λειτουργίας τους.