Με πλεονεκτική θέση, αλλά και με αρκετά βασικά προβλήματα το λιμάνι του Λαυρίου.
Κατέχοντας μια θέση που διευκολύνει σημαντικά το ταξίδι προς το Κεντρικό και Ανατολικό Αιγαίο και διαθέτοντας καλή οδική πρόσβαση στην Αθήνα και στο αεροδρόμιο, το λιμάνι του Λαυρίου θα έλεγε κανείς ότι διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις που χρειάζονται για να εξασφαλίσει την περαιτέρω ανάπτυξή του. Ωστόσο, το μέγεθός του και η έλλειψη απαραίτητων, συμπληρωματικών στις δραστηριότητές του υποδομών υποσκάπτουν τις προοπτικές του.
Όπως εξηγεί ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Λαυρίου (ΟΛΛ), κ. Εμμανουήλ Μαραγκουδάκης, το λιμάνι του Λαυρίου διαθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα, αλλά και κάποια μειονεκτήματα. «Η γεωγραφική θέση αποτελεί το συγκριτικό του πλεονέκτημα. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το αεροδρόμιο “Ελ. Βενιζέλος”, διαθέτει ικανοποιητικό οδικό δίκτυο, τουλάχιστον μέχρι την είσοδο του βόρειου τμήματος, ενώ λόγω θέσης συντομεύει σημαντικά το ταξίδι προς τα νησιά του Κεντρικού και Ανατολικού Αιγαίου. Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ιδανικό για την ακτοπλοΐα και την κρουαζιέρα προς το Αιγαίο και προορισμούς της Ανατολικής Μεσογείου», τονίζει.
Συμπληρώνει ωστόσο ότι το βασικό μειονέκτημα του λιμένα είναι το μέγεθός του, με μια λιμενολεκάνη που δεν ξεπερνά σε διάμετρο τα 500 μ., γεγονός που δυσκολεύει την προσέγγιση μεγάλων πλοίων, με άνω όριο πλοία μήκους 200 μ. περίπου. «Οι δυνατότητές του κατά συνέπεια εξαντλούνται από το σημερινό μέγεθος, ειδικά υπό το πρίσμα της μη περάτωσης της 2ης φάσης επέκτασης το νότιου λιμενοβραχίονα», εξηγεί ο κ. Μαραγκουδάκης. Συμπληρώνει μάλιστα ότι η μη ολοκλήρωση του έργου αυτού δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία του λιμένα, καθώς παραμένει εκτεθειμένο στους νοτιοανατολικούς ανέμους που επηρεάζουν τον ασφαλή ελλιμενισμό σκαφών, ενώ παράλληλα στερεί τη δυνατότητα μιας πολύ σημαντικής και λειτουργικής επέκτασης, που θα επέτρεπε χρήσεις είτε εμπορικού ενδιαφέροντος είτε και κρουαζιέρας μεγάλων διαστάσεων πλοίων (250-300 μ.). «Εύχομαι στο κοντινό μέλλον, σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία, να καταφέρουμε να υλοποιήσουμε αυτό το έργο και να δώσουμε στο λιμάνι του Λαυρίου όλη του τη δυναμική, τουλάχιστον από άποψη υποδομών», επισημαίνει.
Παρ’ όλα αυτά, πεποίθηση της διοίκησης του ΟΛΛ είναι πως υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης, ειδικά στον τομέα της κρουαζιέρας, με τη μετατροπή του λιμένα Λαυρίου σε κεντρικό πόλο home porting μετά το λιμάνι του Πειραιά, με τον επικεφαλής του Οργανισμού να επισημαίνει ότι η περιοχή της Λαυρεωτικής προσφέρεται και για το αρχαιολογικό και ορυκτολογικό/μεταλλευτικό της απόθεμα, συμπληρώνοντας ταυτόχρονα ότι η τοπική κοινωνία και οικονομία θα είχαν τεράστια οφέλη από μια τέτοια εξέλιξη.
Προς την κατεύθυνση αυτή εκτιμά ότι θα συμβάλει και η πιθανή επέκταση του προαστιακού σιδηροδρόμου στο Λαύριο, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα ενίσχυε περαιτέρω την ανάπτυξη επιβατικών και χρήσεων κρουαζιέρας.
Στα όριά του ο τομέας εμπορευμάτων
Ακόμη ένα σημαντικό μειονέκτημα για το λιμάνι του Λαυρίου είναι, σύμφωνα με τον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΟΛΛ, η ελλιπής οδική σύνδεση, κυρίως του νότιου τμήματος του λιμένα, γεγονός που περιορίζει τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης της εμπορικής δραστηριότητας. «Νομίζω πως στην παρούσα φάση το λιμάνι είναι κοντά στα όριά του σε ό,τι αφορά τη διακίνηση εμπορευμάτων», τονίζει ο κ. Μαραγκουδάκης. ≪Η όποια ανάπτυξη εμπορικής δραστηριότητας σε ένα λιμάνι προϋποθέτει πρώτα και κύρια τη σύνδεσή του με ένα αξιόπιστο και λειτουργικό οδικό δίκτυο. Όπως προανέφερα, η σημερινή οδική σύνδεση φτάνει στο βόρειο τμήμα του λιμένα. Οι κύριες εμπορικές χρήσεις όμως σχεδιάστηκαν να αναπτυχθούν στο νότιο τμήμα, το οποίο στερείται λειτουργικής οδικής σύνδεσης, μιας και η προβλεπόμενη πριν από πολλά χρόνια παράκαμψη της πόλης του Λαυρίου δεν κατασκευάστηκε ποτέ και, απ’ όσο γνωρίζω, δεν βρίσκεται στους σχεδιασμούς του άμεσου μέλλοντος. Κατά συνέπεια το νότιο λιμάνι υπολειτουργεί και χρησιμοποιείται κυρίως για προσωρινή εναπόθεση μεγάλων φορτίων (ανεμογεννήτριες κ.λπ.). Η δραστηριότητα των Ro-Ro έχει εγκατασταθεί στο βόρειο τμήμα, σε άμεση γειτνίαση με την ακτοπλοΐα και την κρουαζιέρα, κάτι που δημιουργεί δυσκολίες διαχείρισης, αλλά και συμβίωσης, και σαφώς περιορίζει τα όποια πλάνα ανάπτυξης στα δεδομένα όρια του χώρου». Ήδη, όπως επισημαίνει ο επικεφαλής του ΟΛΛ, τα σημερινά επίπεδα διακίνησης εμπορευμάτων έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με το 2014 οπότε άρχισε η δραστηριότητα, φθάνοντας τα 11.000 TEUs (έμφορτα και κενά).
Παράλληλα, το χύδην φορτίο είναι περισσότερο spot παρά μια διαρκής ομαλοποιημένη δραστηριότητα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, σύμφωνα με τον κ. Μαραγκουδάκη, η όποια ανάπτυξη εμπορευματικής δραστηριότητας σε αυτήν τη φάση δεν προβλέπεται εντυπωσιακή. «Σίγουρα, όμως, έχει περιθώρια αύξησης τουλάχιστον κατά 15%-20%. Βρισκόμαστε άλλωστε σε μόνιμη αναζήτηση δραστηριοτήτων ανάπτυξης του νότιου λιμένα, παρά τις δυσκολίες από την έλλειψη ικανού οδικού δικτύου», τονίζει. Η περαιτέρω ανάπτυξη της δραστηριότητας Ro-Ro, πάντως, είναι ζωτικής σημασίας για τον ΟΛΛ. Όπως σημειώνει ο επικεφαλής του ΟΛΛ, η έλευση της εταιρείας EKOL στο λιμάνι του Λαυρίου αποτέλεσε το βασικό κίνητρο για την ανάπτυξη των γραμμών Ro-Ro. «Η ανάπτυξη και της γραμμής της Σμύρνης θα αποτελούσε το επόμενο στάδιο ανάπτυξης, με τους περιορισμούς βέβαια που προανέφερα. Δυστυχώς, όμως, οι εξελίξεις δεν είναι θετικές, καθώς παρατηρείται κάθετη πτώση της δραστηριότητας, στα όρια της ζημιάς, για την ΟΛΛ Α.Ε., μιας και αναγκαζόμαστε να στήνουμε συνεργεία εκφόρτωσης μες στη νύχτα για να ξεφορτώσουμε 7-10 εμπορευματοκιβώτια. Ευελπιστούμε στο β΄ εξάμηνο του χρόνου να βελτιωθεί η κατάσταση και να ενεργοποιηθεί η γραμμή της Σμύρνης. Θυμίζω πως ο τομέας των Ro-Ro αποτελεί το 30% των συνολικών μας εσόδων. Γίνεται αντιληπτό πως η εξομάλυνση της κατάστασης και η παραπέρα ανάπτυξη είναι ζωτικής σημασίας. Συγκυριακά μας βοηθά η αύξηση της δραστηριότητας στην άλλη γραμμή Ro-Ro (Ισραήλ – Κύπρος – Λαύριο) που καλύπτει ένα μέρος των απωλειών», επισημαίνει ο κ. Μαραγκουδάκης.
Απαιτείται εθνική στρατηγική
Με αυτά τα δεδομένα, ο αναπτυξιακός σχεδιασμός του ΟΛΛ εστιάζεται προς το παρόν στην περαιτέρω ενίσχυση της κρουαζιέρας και δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τα σκάφη αναψυχής, και όχι τόσο στην εμπορική εκμετάλλευση και στην ακτοπλοΐα. Σε ό,τι αφορά μάλιστα την τελευταία δραστηριότητα, ο κ. Μαραγκουδάκης εμφανίζεται ιδιαίτερα συγκρατημένος για τις προοπτικές του λιμένα Λαυρίου: «Η ανάπτυξη της ακτοπλοΐας δεν εξαρτάται μόνο από τον ΟΛΛ. Θα έλεγα μάλιστα πως ελάχιστη επιρροή μπορεί να ασκήσει -και τα προηγούμενα χρόνια αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Παρ’ όλο που το Λαύριο είναι ένα καλά οργανωμένο λιμάνι και το μόνο εκτός Πειραιά που διαθέτει έναν επιβατικό σταθμό-κόσμημα, δεν κατάφερε να προσελκύσει γραμμές ακτοπλοΐας, πέραν των γνωστών για Κέα – Κύθνο και κάποιων δύσκολων γραμμών για προορισμούς του Β. Αιγαίου. Οι συγκεκριμένες γραμμές δεν μπορούν να καταστήσουν ένα λιμάνι “Εθνικής” και “Διεθνούς εμβέλειας” βιώσιμο. Νομίζω πως δεν είναι εύκολο να αλλάξει αυτό, ακόμη κι αν φθάσει ο προαστιακός στο Λαύριο. Χρειάζονται αποφάσεις στρατηγικού προσανατολισμού στο πλαίσιο μιας σοβαρής και υπεύθυνης Εθνικής Στρατηγικής Λιμένων. Πρέπει να μελετήσουμε σε βάθος τα πλεονεκτήματα κάθε λιμένα και να τα ενισχύσουμε. Αλλιώς θα διαιωνίζουμε ένα όχι και τόσο παραγωγικό παρελθόν».
Εξετάζει παραχώρηση δραστηριοτήτων
Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο παραχώρησης λιμενικών δραστηριοτήτων σε ιδιώτη επενδυτή στην προσπάθεια περαιτέρω ανάπτυξης του ΟΛΛ, ο κ. Μαραγκουδάκης σημειώνει ότι η διοίκηση του Οργανισμού σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ διερευνά τέτοιες δυνατότητες. Εξάλλου, όπως τονίζει, «Η ευρωπαϊκή εμπειρία φαίνεται να προκρίνει λύσεις προσέλκυσης ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων μέσα από παραχωρήσεις λιμενικών δραστηριοτήτων αντί της μεταβίβασης πλειοψηφικών πακέτων μετοχών. Νομίζω πως με αντίστοιχο τρόπο θα προχωρήσουμε. Με επιλεκτικές προσοδοφόρες παραχωρήσεις, που θα επιτρέπουν την ανάπτυξη του λιμένα, με τρόπο ώστε και το Δημόσιο συμφέρον και ο δημόσιος χαρακτήρας να εξαφαλίζονται, η τοπική κοινωνία να ωφελείται, αλλά και ο ιδιώτης επενδυτής να εξασφαλίζει τους καρπούς της επένδυσής του. Μιλάμε δηλαδή για λύσεις Win-Win για όλους τους εμπλεκόμενους».
Αποδοτικό το 2016
Το 2016 ήταν μια καλή χρονιά για την ΟΛΛ Α.Ε. και η πρώτη της παρούσας διοίκησης. Τα έσοδα έφτασαν στο ιστορικό υψηλό των 3.647.500 ευρώ, με σημαντική ενίσχυση του τομέα φορτοεκφόρτωσης πλοίων τύπου Ro-Ro, αλλά και του τομέα σκαφών αναψυχής. Η κρουαζιέρα βρέθηκε στα ίδια περίπου επίπεδα με το 2015, όπως αντίστοιχα κινήθηκε η ακτοπλοΐα και οι φορτώσεις χύδην φορτίου. Τα κέρδη προ φόρων υπολογίζονται σε 789.000 ευρώ, μειωμένα κατά 1,5% σε σχέση με την προηγούμενη χρήση, ώστε να αντιμετωπιστούν επείγουσες ανάγκες συντήρησης του λιμένα. Η κερδοφορία ως ποσοστό επί των εσόδων παραμένει υψηλά, στα επίπεδα του 22%.
Το 2017 δείχνει να ξεκινά με απώλειες εσόδων, κυρίως λόγω προβλημάτων και πτώσης της δραστηριότητας της γραμμής Ro-Ro Κων/πολης – Λαυρίου – Τεργέστης. Η εκτίμηση της διοίκησης, πάντως, ότι στο β΄ εξάμηνο οι συνθήκες θα εξομαλυνθούν και σε συνδυασμό με κινήσεις αύξησης εσόδων η χρονιά δεν θα αποκλίνει σημαντικά από το 2016. Πτώση φαίνεται να παρουσιάζει η κρουαζιέρα, λόγω της Μεσανατολικής κρίσης, αλλά και της διαχείρισης της εταιρείας που λειτουργεί Home Porting από το Λαύριο.