Manage the Change 

Γιατί και πώς η Εφοδιαστική Αλυσίδα μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα στο νέο παραγωγικό και διοικητικό μοντέλο που χρειάζεται η Ελλάδα για να βγει από την κρίση.

Ο τομέας της εφοδιαστικής Αλυσίδας και των Logistics κατατάσσεται στους πλέον φερέλπιδες της ελληνικής οικονομίας και μπορεί να αποτελέσει έναν εκ των πρωταγωνιστών στις αναγκαίες, για την οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη, αλλαγές στα μοντέλα της οικονομίας και της διοίκησης του Δημοσίου. Υπό όρους και προϋποθέσεις, όμως, τονίζουν με νόημα παράγοντες του κλάδου, εξηγώντας ότι, για την ενίσχυση της συμβολής του στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, αναγκαία και ικανή συνθήκη είναι η ύπαρξη εθνικής στρατηγικής για τη στήριξη και την ενίσχυσή του, αλλά και η αναδιάρθρωση και η προσαρμογή των εταιρειών του κλάδου στα νέα δεδομένα.

Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης με πρωταρχικό στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς της με παράλληλη αύξηση του ελέγχου και τη μείωση του κόστους λειτουργίας της, αποτελεί «πεδίο δόξης λαμπρό» για τον κλάδο, όπως τονίζουν οι ίδιοι. Αρκεί, προσθέτουν, να κυριαρχήσουν στο Δημόσιο οι φωνές της λογικής που επιδιώκουν τον εκσυγχρονισμό και την εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης, μέσα από τη σύμπραξη με αξιόπιστες και εξειδικευμένες στον τομέα αυτό εταιρείες logistics.

Τις προοπτικές και τα περιθώρια ανάπτυξης του τομέα της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και των Logistics και το ευρύτατο φάσμα δραστηριοτήτων που μπορεί να καλύψει, αναλύουν οι κ. Νικόλαος Ροδόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics (ΕΕL), Βασίλης Μπαρμπαγιάννης, πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Διεθνούς Διαμεταφοράς & Επιχειρήσεων Logistics Ελλάδος (ΣΥΝΔΔΕ&L), Απόστολος Κενανίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φορτηγών Αυτοκινητιστών Ελλάδος Διεθνών Μεταφορών (ΟΦΑΕ) και Παναγιώτης Βλαχογιώργης, γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Επιχειρήσεων Διαμεταφοράς (ΠΕΕΔ).

Νικόλαος Ροδόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics (ΕΕL)

Βασίλης Μπαρμπαγιάννης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Διεθνούς Διαμεταφοράς & Επιχειρήσεων Logistics Ελλάδος (ΣΥΝΔΔΕ&L)

Απόστολος Κενανίδης, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φορτηγών Αυτοκινητιστών Ελλάδος Διεθνών Μεταφορών (ΟΦΑΕ)

Παναγιώτης Βλαχογιώργης, Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Επιχειρήσεων Διαμεταφοράς (ΠΕΕΔ)

Παράλληλα, ερμηνεύοντας την ακτινογραφία του κλάδου, αναδεικνύουν τις σημαντικότερες αδυναμίες και τα προβλήματά του. Υποδεικνύουν τις άμεσες παρεμβάσεις που χρειάζονται και συμβάλλουν στον διάλογο για τη διαμόρφωση της εθνικής στρατηγικής που απαιτείται ώστε ο τομέας της εφοδιαστικής αλυσίδας να αποφέρει στην ελληνική οικονομία πολλά δισ. ευρώ, προσθέτοντας σταθερές και ποιοτικές θέσεις εργασίας, αλλά και να συμβάλλει στη δημιουργία αξιόπιστης, «money for value» και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης για την οικονομία, την επιχειρηματικότητα και τους πολίτες.

Με την κρίση και την επταετή ύφεση να έχει καταφέρει σοβαρά πλήγματα στο σύνολο σχεδόν των οικονομικών κλάδων, αναδεικνύοντας και τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας, είναι πανθομολογούμενη η επιτακτική ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου με ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας (όπως η γεωγραφική θέση της), την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της (πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι για παράδειγμα η μεγιστοποίηση της απόδοσης των επενδύσεων σε λιμάνια, οδικούς άξονες, αεροδρόμια κ.τ.λ.), την ενίσχυση παραδοσιακών και νέων κλάδων, ικανών για τη δημιουργία ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας και ποιοτικών θέσεων εργασίας.

Τομέας που πληροί όλα τα παραπάνω κριτήρια, παρουσιάζοντας σημαντική δυναμική και αξιώνοντας δικαίως στήριξη, είναι αυτός της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και των Logistics, που ήδη -με όρους συνεισφοράς στο ΑΕΠ- συγκαταλέγεται στους στυλοβάτες της οικονομίας. Σύμφωνα με την έρευνα της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, το 2014, η συμβολή του κλάδου ΕΑ&L ανέρχεται στο 10,8% του ΑΕΠ (ήτοι περίπου 13 δισ. ευρώ), με ανεξάρτητες έρευνες σήμερα να ανεβάζουν το ποσοστό αυτό και τις προοπτικές ανάπτυξης να παραμένουν σημαντικές, αναφέρει ο κ. Ροδόπουλος.

Ως προς αυτές τις προοπτικές και τα περιθώρια ανάπτυξης ενδεικτική είναι και η επισήμανση του κ. Μπαρμπαγιάννη: «Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει υλοποιηθεί διαχρονικά, το ποσοστό χρήσης των υπηρεσιών logistics στη χώρα μας είναι ακόμα αρκετά χαμηλό σε σχέση με το μέσο όρο της Ε.Ε., ενώ η Ελλάδα παρουσιάζει μέτριες επιδόσεις στην παγκόσμια αγορά (44η θέση βάσει του δείκτη LPI). Η διείσδυση του κλάδου σε ορισμένους τομείς της ελληνικής οικονομίας δεν κρίνεται ακόμα ικανοποιητική, όπως στις αλυσίδες λιανικού εμπορίου, οι προμήθειες των οποίων είναι σε μεγάλο βαθμό κεντρικές, με συνέπεια ο ρόλος των μεταφορέων και των 3PL providers να είναι περιορισμένος».

Μετασχηματισμός στη μετά Cosco εποχή

Ωστόσο, προσθέτει ο ίδιος, «Ο κλάδος των logistics και δη των σύγχρονων αποθηκευτικών εγκαταστάσεων εισέρχεται σε κατάσταση μετασχηματισμού, καθώς η κυβέρνηση κινείται προς την ανάπτυξη μεγάλων κόμβων. Σήμερα, αντίθετα, λειτουργούν πολλά μικρά κέντρα διαλογής και αποθήκευσης, κατά κύριο λόγο ιδιόκτητα. Προς την εξέλιξη αυτή, αναμένεται να συμβάλλουν δύο καθοριστικοί παράγοντες: α) η δραστηριοποίηση της Cosco και πέραν των στενών ορίων του λιμανιού του Πειραιά και συγκεκριμένα της διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων που αποτελούσε την πηγή των εν Ελλάδι δραστηριοτήτων του κινεζικού κολοσσού, και β) η συνεχής μεγέθυνση του κλάδου του ηλεκτρονικού εμπορίου, που επίσης τροφοδοτεί τη ζήτηση στον κλάδο των αποθηκών. Μάλιστα, η έλευση της επίσης κινεζικής Alibaba, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου, στην Ελλάδα, είναι πιθανό να επιταχύνει τις σχετικές εξελίξεις. Η Alibaba ενδιαφέρεται να προσελκύσει και ελληνικές εταιρείες στην παγκόσμια πλατφόρμα της, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη δραστηριοποίησή τους στην κινεζική αγορά».

Για την καταλυτική σημασία της παρουσίας της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά υπερθεματίζει ο κ. Ροδόπουλος, προσθέτοντας όμως ότι αυτό δεν αρκεί. Όπως χαρακτηριστικά λέει, «Είτε το θέλουμε, είτε όχι, η χώρα πλέον αποτελεί διαμετακομιστικό κέντρο ισχυρό και δυναμικό. Οι επενδύσεις και η εξαγορά του ΟΛΠ από την COSCO σφράγισαν τον ρόλο της Ελλάδας. Δεν φτάνει, όμως, μόνο αυτό. Στόχος πρέπει να είναι η συγκράτηση μέρους του διερχόμενου φορτίου για ελαφρά μεταποίηση στη χώρα μας. Οφείλουμε να παράξουμε πλούτο, δεν υπάρχει άλλος τρόπος εξόδου από την κρίση. Οφείλουμε να προσελκύσουμε νέες επενδύσεις και φρέσκο χρήμα για να μπορέσουμε να περάσουμε σε φάση ανάπτυξης».

Επικυρώνοντας την παραπάνω άποψη, ο κ. Κενανίδης προσθέτει ότι «Το σημερινό οικονομικό μοντέλο της χώρας είναι ξεπερασμένο», τονίζοντας την ανάγκη για δημιουργία συνεργειών, έργο που απαιτεί τη συνδρομή της πολιτείας, αλλά φυσικά και την προσαρμογή των εταιρειών του κλάδου στα νέα δεδομένα και στις σύγχρονες απαιτήσεις της αγοράς. Όπως εξηγεί, «Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ανάπτυξη οριζόντιων και κάθετων συνεργειών μεταξύ των κρίκων της εφοδιαστικής αλυσίδας. Συνέργειες που θα τονώσουν την ανταγωνιστικότητα των Ελλήνων μεταφορέων, αλλάζοντας το δυσμενές τοπίο που επικρατεί σήμερα και παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να παραμείνουν ενεργοί στην αγορά. Πέραν όμως του βασικού ζητούμενου, που σήμερα είναι η βιωσιμότητα, αναμένονται πολλά οφέλη που θα ακολουθήσουν μια τέτοια πρακτική, όπως τόνωση της επιχειρηματικότητας, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τόνωση της ανταγωνιστικότητας των Ελλήνων μεταφορέων, εξωστρέφεια των νέων επιχειρήσεων που θα προκύψουν από τις συνέργειες-συνεργασίες».

«Είναι ξεκάθαρο», συνοψίζει ο κ. Κενανίδης, «ότι η αναδιάρθρωση στον κλάδο των μεταφορών, αλλά και της εφοδιαστικής αλυσίδας στο σύνολο, είναι αναγκαία στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας που θα αποτρέψει τις περαιτέρω συνέπειες της οικονομικής κρίσης, ανοίγοντας παράλληλα τον δρόμο προς την ανάπτυξη».

«Εάν οι αρμόδιοι φορείς αποφασίσουν να συνεργαστούν και να συμβουλευθούν ανθρώπους από την αγορά, είμαι σίγουρος ότι μαζί με τον τουρισμό, η Εφοδιαστική Αλυσίδα θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της οικονομίας. Άλλωστε, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι αυτοί οι δύο κλάδοι αποτελούν τα μεγάλα όπλα της χώρας μας», τονίζει από την πλευρά του ο κ. Βλαχογιώργης.

Κατ’ αρχήν εφαρμογή του νόμου

Δυστυχώς, όμως, ο τομέας της EA&L δεν φαίνεται να έχει την προσοχή που θα έπρεπε, όπως τονίζουν άνθρωποι με διαχρονική και άριστη γνώση της πορείας και των προβλημάτων του. Ενδεικτικό είναι ότι μόλις το 2014 (ν.4302/2014) ψηφίστηκε ο πρώτος νόμος πλαίσιο επιδιώκοντας να αντιμετωπίσει τη δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών logistics ως σύνολο, θέτοντας κάποιους κανόνες στη συγκεκριμένη αγορά. Ακόμη πιο ισχυρή ένδειξη είναι η καθυστέρηση που παρατηρείται -εδώ και δεκαετίες, με την κρίση να επιδεινώνει σημαντικά την κατάσταση- στην υλοποίηση σημαντικών έργων υποδομής, βασικό εργαλείο για την ανάπτυξη του κλάδου.

Έστω και αργά η πολιτεία φαίνεται να συνειδητοποιεί τη σπουδαιότητα του τομέα, θα σημειώσουν ωστόσο οι συνομιλητές μας, χωρίς διάθεση μεμψιμοιρίας και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Τώρα, όμως, «πρέπει να τρέξουμε» για να μη χαθεί άλλη σημαντική ευκαιρία, θα συμπληρώσουν αυστηρά.

«Οι κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια έχουν αναγνωρίσει τη σπουδαιότητα του τομέα της EA&L», επισημαίνει ο κ. Ροδόπουλος. Σύμφωνα με τον ίδιο, «το σπουδαιότερο βήμα υπήρξε η σύγκλιση του Εθνικού Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας Εφοδιαστικής. Είναι το πρώτο βήμα στην ενεργοποίηση του περίφημου 4302/14, του πρώτου νόμου πλαισίου για τα Logistics. Το Εθνικό Συμβούλιο, με μια σύνθεση καλή, επεξεργάστηκε όλες τις μνημονιακές υποχρεώσεις σε σχέση με τη δευτερογενή νομοθεσία και είναι πραγματικότητα ότι σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα παρέδωσε στην πολιτεία ένα σημαντικό έργο».

Ωστόσο, αν και κανείς δεν αμφισβητεί ότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, σε καμία περίπτωση δεν αρκεί. «Περιμένουμε πλέον να δούμε τις προτάσεις μας στα νομοθετήματα και την ελάφρυνση της επιχειρηματικότητας από περιττή γραφειοκρατία και δυσλειτουργίες», συμπληρώνει ο κ. Ροδόπουλος.

Τη σημασία εφαρμογής του νόμου «που ψηφίστηκε κατόπιν επίπονων προσπαθειών», τονίζει και ο κ. Μπαρμπαγιάννης, επισημαίνοντας ότι ο κλάδος βρίσκεται σε αναζήτηση σταθερού αναπτυξιακού βηματισμού. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει, «Η στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί είναι απλή: έκδοση και εφαρμογή ευέλικτων διατάξεων έτσι ώστε o νόμος για την Εφοδιαστική που ψηφίστηκε κατόπιν επίπονων προσπαθειών της (τότε) Μόνιμης Επιτροπής Logistics, επιτέλους να εφαρμοστεί. Σήμερα τα μέλη, μεταξύ των οποίων έχω την τιμή να είμαι και εγώ, του Συμβουλίου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Εφοδιαστικής, συνεδριάζουν σε τακτά χρονικά διαστήματα και συμβάλλουν όλοι με την πολύτιμη εμπειρία και τεχνογνωσία τους, ώστε οι προτάσεις που καταθέτουν στη δημόσια διοίκηση να είναι τεκμηριωμένες και εφαρμόσιμες τόσο για τις νέες επιχειρήσεις που θα δραστηριοποιηθούν στον κλάδο, όσο και για τις επιχειρήσεις που έχουν ήδη κάνει πολυδάπανες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια».

«Η χώρα», συνοψίζει ο κ. Μπαρμπαγιάννης, «για να ξεφύγει από την υστέρηση, πρέπει να ξαναγίνει ελκυστική για επενδύσεις και φιλική στην επιχειρηματικότητα». «Πρωταρχικά πρέπει να σταματήσουμε την αποεπένδυση και στη συνέχεια να προχωρήσουμε με ένα επενδυτικό πλάνο, στηριζόμενο σε μια εθνική στρατηγική βιώσιμη και λειτουργική», θα προσθέσει ο κ. Ροδόπουλος, πιάνοντας το νήμα από λίγο πιο πίσω, αφού, όπως επισημαίνει, ο κλάδος μπορεί σε γενικές γραμμές να δείχνει ανθεκτικότητα στην κρίση, «ωστόσο κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την κόπωση της αγοράς» από τις επιπτώσεις της βαθιάς ύφεσης, που επέφερε σημαντικά πλήγματα σε κάποιες -κυρίως μικρομεσαίες- επιχειρήσεις του κλάδου.

Σήματα κινδύνου

«Έφτασε η ώρα η πολιτεία να ασχοληθεί σοβαρά με τις μεταφορές, που αποτελούν έναν από τους πλέον δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας», θα τονίσει αυστηρά ο κ. Κενανίδης, φανερά απογοητευμένος από επιλογές και κινήσεις των κυβερνήσεων μέχρι σήμερα, ειδικά σε ό,τι αφορά τις οδικές μεταφορές. «Όλοι μιλούν για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Όλοι μιλούν για την ανάγκη αποκατάστασης της οικονομικής σταθερότητας, όλοι μιλούν για την επιστροφή στην ανάπτυξη. Ωστόσο, η πολυπόθητη ανάπτυξη δεν θα έρθει από μόνη της.

Η Ελλάδα έχασε ήδη πολύτιμο χρόνο. Οι απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις και η επιβολή των capital controls επέφεραν δραματική συρρίκνωση της πραγματικής οικονομίας», λέει χαρακτηριστικά. Εξειδικεύοντας στις οδικές μεταφορές, ισχυρίζεται ότι «Μέσα σε λίγα χρόνια, δέχτηκαν απανωτά χτυπήματα. Το πρώτο και κυριότερο ήταν η απελευθέρωση του κλάδου, η οποία έγινε μόνο… για να γίνει, επιφέροντας τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Φυσικά, το δεύτερο ήταν η οικονομική ύφεση που μαστίζει τη χώρα, η οποία έχασε το 25% του ΑΕΠ της σε λίγα χρόνια».

Παρεμβαίνοντας για τις σοβαρές επιπτώσεις της κρίσης και της ακολουθούμενης πολιτικής στις επιχειρήσεις του κλάδου, ο κ. Βλαχογιώργης προσθέτει ότι «Κάποιες έκλεισαν, ενώ αυτές που κατάφεραν να επιβιώσουν λειτουργούν με προβλήματα ρευστότητας και με ρυθμιζόμενες οφειλές προς το Δημόσιο και τις τράπεζες».